Niyə Müsəlmanlar Parçalandı? Hansı Məzhəb Daha Doğrudur?

Giriş

İslam dini, Allah tərəfindən bəşəriyyətə endirilmiş sonuncu və kamil din kimi təqdim olunur. Quranda bildirilir:

“Həqiqətən, Allah yanında yeganə din İslamdır.”
(Ali-İmran, 19)

Bəs necə oldu ki, bir olan bu din sonradan bir neçə firqəyə bölündü? Niyə müsəlmanlar sünni, şiə, vəhabi kimi məzhəblərə parçalandı? Və ən əsası – bu məzhəblərdən hansı daha doğrudur?

Müsəlmanların Parçalanmasının Səbəbləri

Peyğəmbər Mühəmməd (s) vəfat etdikdən sonra müsəlmanlar arasında ilk ciddi fikir ayrılığı xəlifəlik məsələsində ortaya çıxdı.

1. Siyasi İxtilaflar

Bir qrup səhabə hesab edirdi ki, rəhbərlik Peyğəmbərin yaxın dostu Əbu Bəkrə keçməlidir. Digər bir qrup isə inanırdı ki, Peyğəmbər (s) Əli ibn Əbu Talibi (ə) öz canişini kimi təyin etmişdi. Bu ixtilaf zamanla sünnilik və şiəlik adlanan iki əsas məzhəbin yaranmasına səbəb oldu.

2. Dini və Elmi Yozum Fərqləri

Zamanla müxtəlif bölgələrdə İslam alimləri dini məsələləri fərqli şəkildə izah etdilər. Nəticədə sünnilər arasında dörd əsas fiqh məktəbi – Hənəfi, Şafii, Maliki, Hənbəli – formalaşdı. Şiələr isə Cəfəri fiqh məktəbi ilə yoluna davam etdilər. Daha sonra isə vəhabilik adlı sərt və radikal bir yanaşma meydana çıxdı.

Əsas Məzhəblərə Qısa Baxış

Şiəlik (Əhli-Beyt Məktəbi)

• Rəhbərliyin Allah tərəfindən seçilən məsum imamlar vasitəsilə davam etdiyinə inanır.

• Əsas dini qaynaqları: Quran, Peyğəmbərin sünnəsi və Əhli-Beyt imamlarının təlimləri.

• Peyğəmbər (s) belə buyurub:

  "Mən sizin aranızda iki ağır əmanət qoyuram: Allahın kitabı və əhli-beytimi. Onlara sarıldıqca heç vaxt azmazsınız."
  (Səqəleyn hədisi – həm sünni, həm şiə mənbələrində təsdiqlənmişdir)

Sünnilik

• Dörd əsas fiqh məktəbi mövcuddur.

• Peyğəmbərdən sonra rəhbərliyin səhabələrin seçimi ilə davam etməsini qəbul edir.

• Əhli-Beyti sevərlər, lakin imamların məsumluğunu qəbul etməzlər.

Vəhabilik

• 18-ci əsrdə ərəb yarımadasında ortaya çıxıb.

• Digər məzhəbləri, xüsusilə şiəliyi, tez-tez “bidət” və “şirk” ilə ittiham edir.

• Çox zaman radikal və təkfirçi yanaşmalar sərgiləyir.

Bəs Ən Doğru Yol Hansıdır?

Doğru yolu tapmaq üçün bir neçə meyara baxmaq lazımdır:

• Qurana uyğunluq

• Peyğəmbərin hədislərinə sədaqət

• Əxlaq, təqva və ədalətə önəm vermə

• Elmi əsaslarla dini izah etmə

Bu meyarlarla baxdıqda, bir çox İslam alimləri və tədqiqatçılar Əhli-Beyt məktəbinin (şiəlik) doğru yola daha yaxın olduğunu qeyd edirlər. Çünki bu yol birbaşa olaraq Peyğəmbərin ailəsinə, yəni vəhy evində böyümüş imamların təlimlərinə əsaslanır.

Nəticə

İslam dini birdir, lakin insanlar arasında yaranan siyasi və elmi ixtilaflar məzhəb ayrılığına səbəb olmuşdur. Hər bir müsəlman üçün əsas hədəf Allahın rizasını qazanmaq, Qurana və Peyğəmbərin (s) doğru yoluna sarılmaqdır. Bu yolda Əhli-Beyt məktəbi, həm məntiqi, həm də mənbə baxımından Qurana və Peyğəmbərə ən yaxın olan yol sayılır.