Möhkəm və Mütəşabih Ayələrin Hikməti
1. Qurandakı ayə
Allah buyurur:
"Odur ki, sənə Kitabı nazil edən Odur. Onun ayələrinin bir hissəsi möhkəmdir – bunlar kitabın əsasıdır. Digərləri isə mütəşabihdir. Qəlblərində əyrilik olanlar fitnə çıxarmaq və yozum axtarmaq üçün mütəşabihlərin ardınca düşərlər. Halbuki onun yozumunu Allahdan başqa heç kəs bilmir. Elm sahibləri isə deyərlər: 'Biz ona iman gətirdik. Hamısı Rəbbimizin yanındandır.'"
(Ali-İmran, 7)
2. Möhkəm ayələr
-
Aydın, konkret, dəyişməz hökmlərdir.
-
Hər kəs asanlıqla başa düşə bilər.
-
Məsələn: namaz qılmaq, oruc tutmaq, halal-haram hökmlər, “Allah birdir” kimi əsas etiqad prinsipləri. Bunlar dinin təməl sütunlarıdır.
3. Mütəşabih ayələr
-
Qısa, dərin, bəzən simvolik ifadələrlə gələn ayələrdir.
-
Onların tam mənasını yalnız Allah bilir, insanlar isə təfsir və təvil etməklə yaxınlaşa bilər.
-
Məsələn:
-
“Allahın əli onların əllərinin üstündədir” (Fəth, 10) → burada məcazdır, Allahın gücünə işarədir, yoxsa Allahın cismani əli yoxdur.
-
Qiyamət və cənnət-cəhənnəm təsvirləri də çox vaxt rəmzi xarakter daşıyır.
-
4. Niyə möhkəm və mütəşabih birlikdədir?
-
Möhkəm ayələr – əsas yol xəritəsidir (dinin onurğası).
-
Mütəşabih ayələr – insanı düşünməyə, araşdırmağa, elmə təşviq edir.
-
Beləcə həm sadə xalq, həm də alimlər Qurandan faydalanır:
-
Sadə insan möhkəm ayələrə əməl edərək dinini yaşayır.
-
Alimlər mütəşabih ayələri araşdıraraq dərin mənaları üzə çıxarır.
-
5. Təfsir niyə vacibdir?
Əgər yalnız möhkəm ayələr olsaydı, Quran sadəcə qanun kitabı kimi qalardı. Amma mütəşabihlər var deyə:
-
Peyğəmbərin (s) izahına,
-
Əhli-beytin (ə) bilgilərinə,
-
Alimlərin təfsirinə ehtiyac yaranır.
Bu da Quranı canlı, hər əsrdə aktuallığını qoruyan bir Kitab edir.
Əgər Allah hər şeyi yalnız açıq (möhkəm) buyursaydı, Quran sadəcə bir qanun kitabı olardı. Amma həm möhkəm, həm də mütəşabih ayələr birlikdədir ki, həm təməl sabit qalsın, həm də düşüncə inkişaf etsin.
Tarix: 20 Avqust 2025 Şərhlər: 0 Oxunub: 14